Δύο συλλογές του Τόλη Νικηφόρου, Ξένες χώρες, 1991, και Το διπλό άλφα της αγάπης, 1994, στις οποίες αναγνωρίζεται ένα ενιαίο κλίμα και μια διαφοροποίηση από τη μέχρι τώρα ποιητική του παραγωγή. Από τα πρώτα κιόλας ποιήματα της πρώτης, παρατηρείται μια δυναμική και βίαιη σύγκρουση ανάμεσα στον έξω και τον έσω κόσμο. Οι γέφυρες αποκόπτονται και η ρήξη με τον έξω κόσμο οδηγεί σε μια ανατροπή της ατομικής στάσης απέναντι στη ζωή, σε μια διάσπαση του βιωματικού χωροχρόνου : "καθώς ο κόσμος ξαφνικά/ στα μάτια μου αναποδογύρισε".
Αρχίζει μια σταδιακή κατάδυση και εξερεύνηση του εσωτερικού τοπίου : "πίσω απ' την πόρτα ζει ο δικός μου κόσμος" ... "κι εγώ πορεύομαι και πάλι συμπυκνώνω/ στο αρχικό μου κύτταρο/ κάθε μου στόμα που τώρα αργά σφραγίζεται".
Όλα γύρω είναι ξένα : δεν είναι αυτή η πόλη που με γέννησε .../ δεν είναι αρχαία/ είναι γριά .../, όπως το άγαλμα/ βλέπω τους φίλους μου από τις ξένες χώρες/ ή μήπως είναι ξένα τα δικά μου μάτια/ μήπως ο επι-σκέπτης είμαι εγώ".
Αυτή η δραματική διαπίστωση, όπου ο έξω κόσμος από τις ξένες χώρες λειτουργεί σαν κάτοπτρο που μέσα προβάλλονται τα ξένα μάτια του ποιητή, είναι ο άνθρωπος που χάθηκε για πάντα ... "κάποιος για πάντα χάθηκε στ' αλλότριο πλήθος/ τον παραπλάνησε η νοσταλγία της ακτής/ ο πόνος της ματιάς που υπήρξε" ........
Στα ποιήματα, Τα δέντρα, Καταγωγή, Σαν ήλιοι θ' ανατείλουν, υπάρχει μια προσπάθεια ανάδυσης και εξόδου προς το φως που προαναγ-γέλλει και αποτελεί τον συνδετικό κρίκο με την επόμενη ποιητική συλλογή. Στις Ξένες χώρες, υπάρχει μια έντονη διάψευση, απώλεια και στέρηση όσων υπήρξαν πραγματικά και όσων υπήρξαν σαν όνειρα. Παρατηρεί κανείς μια έντονη απουσία και συρρίκνωση της ζωής....Όπως στην έρημο ο ταξιδιώτης ελπίζει, ονειρεύεται κι αναζητά την όαση, έτσι κι ο ποιητής είναι αδύνατο να συνεχίσει χωρίς να ελπίζει σε μια "χώρα άγνωστη μα και παράξενα οικεία/ κει που πηγάζει απρόσιτο το φως" ή ότι "σαν ήλιοι θ' ανατείλουν κάποτε/ τα ωραία μάτια των νεκρών μας/ θεός και άνθρωποι θα εξισωθούν στο φως ".
Περνώντας στην τελευταία ποιητική συλλογή, Το διπλό άλφα της αγάπης, ο στοχασμός και η ποιητική αγωνία βαθαίνουν, κυριαρχεί το εσω-τερικό τοπίο, η συνεχής και προοδευτική αναδίπλωση ... "αν κάποτε μέρες τυφλές/ ουρλιάζουν στο κατώφλι σου/ κρατήσου από το μέσα σου".
Ωστόσο αν το ερώτημα παραμένει και η απάντηση εκκρεμεί, το τέλος είναι βέβαιο, καταστρεπτικό και χωρίς ελπίδα... "ποιός έκαψε τα σύννεφα/ ως το τελευταίο κατάρτι/ ποιός τουφέκισε τ' αστέρια/ από τα ξύλινα μαλλιά ποιός σέρνει/ μακριά το χλωμό πρόσωπό μας/ μνήμη της βροχής γεύση της τέφρας". Είναι το τέλος της διαδρομής και της πτώσης που είχε ξεκινήσει από την προηγούμενη ποιητική συλλογή, Ξένες χώρες, και ολοκληρώνεται στην παρούσα.
Ήδη από τις Ξένες χώρες, μεταβαίνουμε στο βιωματικό χώρο, εκεί όπου πάλλεται το κύτταρο της ζωής και ο άνθρωπος ζητά την επιβεβαίωση και τη δικαίωσή του. Σ' αυτή την αγωνιώδη αναζήτηση, όπου η ήττα είναι ορατή και σίγουρη, ο άνθρωπος κάνει μια απελπισμένη προσπάθεια να βρει στηρίγματα, να δώσει περιεχόμενο σ' έναν αγώνα καταδικασμένο και μάταιο... "με μιαν ανάσα πάλι/ ζητώ τα πάντα/ ή το τίποτα/ τα πάντα μέσα από το τίποτα/ καταποντίζομαι στο πριν και το μετά/ στον ακατάτμητο παρόντα χρόνο".
Σ' αυτήν την ενοποίηση των πάντων και του χρόνου, αναζητά ο ποιητής της κατάργηση του θανάτου και την ταύτιση του με την αγάπη...
"όταν λοιπόν τα πάντα ενοποιούνται/ μήπως ταυτίζεται και η αγάπη με τον θάνατο;" Γιατί μόνον η αγάπη μπορεί ..."να αναιρέσει την ήττα που ακολουθεί/ να σημάνει την αρχή μετά το τέλος της/ να προσθέσει φως στην ύπαρξή της".
Κι αν η αγάπη είναι απαραίτητη για να αναιρέσει την ήττα και τον θάνατο, η μνήμη είναι το κρησφύγετο της ζωής, είναι η ζεστή, σίγουρη και αναντικατάστατη γωνιά του κάθε ανθρώπου, όπου μπορεί να ακουμπήσει κανείς με εμπιστοσύνη μπροστά στις συνεχείς μεταβολές και αλλαγές της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα στον χρόνο ... "τα όνειρα που μείναν όνειρα/ κι έτσι διατήρησαν το άρωμα του ονείρου/ στα μαγεμένα στενοσόκακα της μνήμης".
Βασ. Ιωαννίδης, Ξένες χώρες και Το διπλό άλφα της αγάπης, εφημ. Μακεδονία, 7.9.1994